نقل سخن آفتی از آفات زبان است و چه بسا گوینده‌اش را مادامی که متوجّه نگردد و تقوای پروردگارش را پیشه نکند در پرتگاه سقوط قرار می‌دهد. منظور از کلام منقول، کلامی است که به دیگران آسیبی برساند یا اینکه نقل آنها بدون اجازه‌ی گوینده‌اش منجر به افشای اسرار شود و معمولاً انگیزه‌ی این کار« حقد» و «حسد» می‌باشد.

بنابراین افشای اسرار دیگران یا دروغ بستن به آنان عواقب خطرناکی را برای جماعت مسلمان در پی دارد. امّا در حالات ضروری باید آداب حفظ گردد و در حدّ نیاز با رعایت تقوا و محدودیت‌ها این کار انجام پذیرد. پس وارد شدن به حریم خصوصی دیگران امری ناپسند در میان مسلمانان می‌باشد و پیامبر- صلّی الله علیه وسلّم- ما را از گفتار غیرأحسن برحذر می‌دارد. پس زیرک و هوشیار کسی است که بیشتر می‌شنود و کمتر می‌گوید. شاید یکی از خطیرترین کارهایی که ما آن را به سادگی انجام می‌دهیم، نقل کلام از دیگران و سخن گفتن از آنان بدون هیچ ضابطه و محدودیتی است و این سبب چرکین شدن دل‌ها و مکدّر گشتن روابط ایمانی می‌شود.
در حدیث روایت شده از پیامبر به روایت امام احمد و ترمذی آمده است: لایستقیم ایمان عبدٍ حتّی یستقیم قلبه و لایستقیم قلبه حتّی یستقیم لسانه؛ ایمان بنده مستقیم و راست نمی‌شود تا زمانی که دلش مستقیم و راست گردد و دلش نیز راست نگردد تا اینکه زبانش راست شود. [حدیث صحیح حسن] بنابراین هنگامی که‌ برای ما سخنی نقل می‌شود که‌ برادری، سرّی از اسرار ما را افشا نموده‌ یا خبری از جانب ما منتشر ساخته‌ یا با سخنانی ناخوشایند ما را یاد کرده‌ یقیناً دل‌های ما چرکین و روابط مکدّر می‌گردد.
حال چگونه‌ با خبری که‌ برایمان نقل می‌شود برخورد نماییم؟ لازم است ضوابط و قواعدی در این رابطه‌ رعایت شود تا خداوند را خشنود گردانیم. سوء ظن دروغترین سخنان است[فإنّ الظّنّ أکذب الحدیث]یا [ إذا سآء فعل المرء سآءت ظنونه‌] در حادثه‌ی افک، حجم فراوان منقولات بیشترین تأثیر ناخوشایند را بر روان پیامبر- صلّی الله علیه وسلّم- و امّ‌المؤمنین عائشه‌- رضی الله‌ عنها- برجای گذاشت.
بنابراین هنگامی که‌ خبری منتشر گشت و بدون محدودیت عوام و خواص آن را بر زبان آوردند و بعد از مدتی با دلایل روشن خلاف آن ثابت گردید، ضرورت دارد برای حفظ ارزش‌ها و شخصیت‌ها برائت آنها را اعلام نماییم. به‌ همین خاطر می‌بینیم که‌ قرآن عقوبت تهمت‌زننده‌ را نزدیک به‌ عقوبت زناکار قرار می‌دهد.[80ضربه‌ شلاق و سقوط شهادت]
پس کسی که‌ بدون حدّ و مرز سخن می‌گوید، فرصتی را برای شیطان مهیّا می‌سازد تا میان مسلمانان نفوذ کرده‌ و فضایی ایمانی را به‌ تباهی و فساد بکشاند و تنها أحسن اقوال است که‌ می‌تواند راه‌ را بر شیطان ببندد.
باشد که‌ بتوانیم در راستای دفاع از عِرض و حریم خصوصی انسان‌ها بالاخص اهل ایمان موفّق‌تر از گذشته عمل نماییم.

 دکترای الهیات و معارف اسلامی و مدرّس دانشگاه‌ تقریب بین مذاهب اسلامی تهران